REHABILITACJA PO MASTEKTOMII I OPERACJI OSZCZĘDZAJĄCEJ
Leczenie kobiet z nowotworem piersi jest wieloetapowe. Zależnie od rodzaju nowotworu i stopnia zaawansowania lekarz dobiera odpowiednie leczenie i jego kolejność. Każdy z etapów leczenia niesie za sobą ryzyko powikłań, dlatego w całym tym procesie istotna jest rola rehabilitacji. Odpowiednia fizjoterapia po leczeniu nowotworu niweluje uboczne skutki tego leczenia, przyspiesza regenerację organizmu, dzięki czemu poprawia sprawność kobiety.
Pierwszy i bardzo istotny element rehabilitacji zaczyna się od razu po operacji piersi. Bardzo ważne, by fizjoterapeuta znał techniki chirurgiczne, ponieważ pozwoli mu to zrozumieć skalę uszkodzeń tkanek oraz przewidzieć dysfunkcje, które mogą pojawić się u pacjentki.
Najczęstsze rodzaje operacji nowotworu piersi:
1. Mastektomia radykalna (całkowita) – polega na całkowitym usunięciu gruczołu piersiowego, kompleksu brodawki z otoczką oraz powięzią pokrywającą mięsień piersiowy większy.
2. Operacja oszczędzająca – nie usuwa się całego gruczołu a jedynie jego część, zależnie od umiejscowienia i wielkości zmian nowotworowych. Chirurg onkolog może więc dokonać nacięcia okołobrodawkowego, w części bocznej lub pod piersią, przez które usuwa guz wraz odpowiednim marginesem tkanek (lumpektomia). Operacja może też mieć formę kwadrantektomii – usunięcia części piersi wraz z brodawką i otoczką, skóry, a nawet powięzi pokrywającej mięsień piersiowy.
Usunięciu guza towarzyszy często usunięcie węzłów chłonnych. Zależnie od zaawansowania choroby wykonuje się procedurę węzła wartowniczego lub usunięcie wszystkich węzłów chłonnych:
Usunięcie węzła wartowniczego – w czasie zabiegu dzięki technice fluoroscencyjnej oznacza się pierwszy węzeł, do którego płynie chłonka, wycina się go i poddaje ocenie na obecność przerzutów. W przypadku stwierdzenia przerzutów wykonuje się limfadenektomię pachową, czyli usunięcie węzłów pachowych.
Limfadenektomia pachowa – usunięcie wszystkich węzłów chłonnych pachowych z tkanką tłuszczową. Celem jest zatrzymanie rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych i procesu chorobowego.
Każda operacja jest ingerencją. Dochodzi po niej do dużych zmian, w wyniku uszkodzenia tkanek. Oczywiście zakres zmian jest zależny od rodzaju operacji, od tego czy była to operacja radykalna usunięcia piersi czy operacja oszczędzająca. Najczęstszym problemem po operacji raka piersi jest ograniczenie ruchomości barku. Wynika ono z podrażnienia tkanek w trakcie operacji, blizny i obrzęku pooperacyjnego. Jak pokazują badania, szybkie rozpoczęcie rehabilitacji po operacji ma bardzo duże znaczenie w szybkim powrocie kobiety do sprawności.
Cele rehabilitacji pooperacyjnej:
- Poprawa krążenia chłonki – profilaktyka przeciwobrzękowa
- Profilaktyka przeciwzakrzepowa
- Zmniejszenie bólu
- Zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym – unieruchomieniu, sztywności stawowej, sztywności tkankowej
- Zapobieganie wadom postawy ciała, asymetrii postawy
- Przywracanie prawidłowej ruchomości stawu ramiennego
- Rozluźnianie napiętych i skróconych wskutek operacji tkanek
- Terapia blizn
- Przywracanie ruchomości klatki piersiowej
- Redukcja niepokoju u pacjentki, związanego z jej stanem
- Informacja na temat procesu gojenia tkanek
- Powrót do normalnego funkcjonowania
- Nauka ćwiczeń, automasażu
- Edukacja dotycząca pielęgnacji oraz zaleceń
- Psychoedukacja
Etapy fizjoterapii:
1. I okres – od operacji do usunięcia drenu.
- Ćwiczenia oddechowe
- Terapia przeciwobrzękowa – manualny drenaż limfatyczny
- Nauka automasażu
- Zapobieganie zakrzepicy
- Stopniowe wprowadzanie ćwiczeń, zwiększających ruchomość w stawie ramiennym. Dobieramy je tak, aby rozruszać wszystkie stawy, jednocześnie nie nasilając bólu
- Delikatny drenaż blizny i tkanek wokół blizny
2. II okres po wyjęciu drenu
- Kolejne etapy ćwiczeń – ćwiczenia w coraz większym zakresie ruchu, zwiększanie zakresu ruchów w stawach kończyny górnej
- Praca z blizną – mobilizacja i masaż. Jest to bardzo ważny element – masaż blizny zarówno po usunięciu piersi, po usunięciu węzłów chłonnych jak i po drenie. Elastyczna, przesuwalna blizna pozwala na lepszą ruchomość tkanek
- Redukcja zrostów, zwłóknień, AWS (powrózków, sznurów limfatycznych)
- Rozluźnianie i mobilizacja tkanek okolicy pachy i klatki piersiowej
Elementy i techniki fizjoterapii po operacji piersi:
– mobilizacja (masaż) blizny po wycięciu guza, po usunięciu węzłów chłonnych pachowych jak i blizny po drenie
– techniki powięziowe, poprawiające elastyczności tkanek okolicy pachy i stawu ramiennego
– techniki manualne, w celu poprawy ruchomości barku,
– manualny drenaż limfatyczny
– ćwiczenia oddechowe, poprawiające pracę przepony, klatki piersiowej i blizny
– ćwiczenia czynne wolne oraz z przyborami, zwiększające zakres ruchów stawu barkowego
Jak wynika z badań wczesna rehabilitacja po operacji nowotworu piersi jest bardzo ważna. Należy ją zacząć w pierwszych dniach po operacji. Początkowo są to ćwiczenia, które mają za zadanie zadbać o prawidłową postawę ciała. Ponadto są to też ćwiczenia oddechowe, z zadbaniem o głębokie oddechy z pełną pracą klatki piersiowej, żeber i przepony, ćwiczenia rozciągania szyi oraz ramion. Wszystkie te ćwiczenia wykonywane są bez bólu.
Stopniowo poszerzamy zakres ruchów w stawie ramiennym i wprowadzamy ćwiczenia unoszenia, odwodzenia ramienia, początkowo ze zgiętym łokciem, a z czasem z wyprostowanym. Bardzo ważnym elementem fizjoterapii pooperacyjnej po nowotworze piersi jest terapia manualna, czyli indywidualna praca fizjoterapeuty. W czasie terapii opracowujemy manualnie tkanki w celu poprawy ich stanu, elastyczności. Ta część rehabilitacji jest nieodzowna. Z doświadczenia wiemy, że gdy jej zabraknie, może dojść do zesztywnień, zwłóknień, a w konsekwencji do ograniczenia ruchomości barku. W życiu codziennym spowoduje to szereg ograniczeń.
Ważnym elementem rehabilitacji po nowotworze piersi jest też edukacja pacjentki, obejmująca:
– naukę ćwiczeń poprawiających ruchomość barku. Są to ćwiczenia w leżeniu, w siadzie, w staniu, z wykorzystaniem, np. kijka. Pracując z kobietami po mastektomii i po innych rodzajach operacjach dobieramy ćwiczenia do wykonywania w domu, biorąc pod uwagę rodzaj operacji, stan pacjentki oraz ewentualne zalecenia lekarza chirurga.
– nauka automasażu. Automasaż, wykonywany samodzielnie w domu ma duże znaczenie w profilaktyce obrzęku limfatycznego. Jest to też element autoterapii, poznania i akceptacji zmian w swoim ciele.
Wczesna rehabilitacja zapobiega ograniczeniom ruchomości barku, bólom okolicy łopatki, piersiowego odcinka kręgosłupa i wtórnemu obrzękowi limfatycznemu. Poprawia czucie powierzchowne i głębokie. Rehabilitacja po mastektomii i po innych operacjach nowotworu piersi neutralizuje skutki uboczne zabiegu i wpływa na poprawę zdrowia, sprawności i samopoczucia operowanej kobiety.
Ewa Włodarczyk
tel: +48 515 446 411
email: kontakt@evitalrehabilitacja.pl
Rudnickiego 3a lok 16 H
Zapisz się przez formularz kontaktowy
