ul. Rudnickiego 3a lok 16 H Warszawa Bielany
515446411
ul Szaserów 102 Warszawa Praga

Onkologia kobiet - Poradnik

Obecność drenu bądź szwów nie jest przeciwwskazaniem do rozpoczęcia rehabilitacji. Istotny jest dobór przez fizjoterapeutę odpowiednich technik do pracy z takim pacjentem, ponieważ nie wszystkie z nich są już możliwe wtedy do zastosowania, np. bezpośrednia praca z blizną.
Przy zauważeniu obecności sznurów limfatycznych wskazane jest udanie się do fizjoterapeuty. Zazwyczaj pojawiają się one pod pachą, wzdłuż ramienia bądź przedramienia oraz na żebrach. Podczas wizyty terapeuta, poprzez pracę manualną opracowuje sznury limfatyczne, aby maksymalnie możliwie je zredukować. Jest to bardzo istotne, ponieważ dolegliwości te nie znikają samoistnie, a pozostawione bez odpowiedniej terapii mogą się znacznie nasilać i powodować ograniczenia w funkcjonowaniu. 
Ilość i częstotliwość wizyt zawsze jest dostosowywana indywidualnie do potrzeb pacjenta. Na początku terapii z reguły wymaga jest ich częstsza realizacja, np. 2-3 razy w tygodniu. W miarę widocznych postępów terapii stopniowo modyfikujemy dalszy plan leczenia i wizyty odbywają się już rzadziej.

Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem procesu uzyskania pełnej sprawności po każdym zabiegu operacyjnym, dlatego powinna być również wdrażana po mastektomii. Zabieg ten, nawet przeprowadzony bez powikłań, skutkuje ograniczeniem zakresu ruchomości stawów ramiennych i klatki piersiowej, wynikającym z obecności blizn pooperacyjnych oraz przykurczów mięśni. Bez zastosowania odpowiednich technik terapeutycznych nie będzie możliwe zniwelowanie takich dolegliwości.

Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, rehabilitację po operacji raka piersi można rozpocząć nawet zaraz po wyjściu ze szpitala. Im wcześniej wprowadzone zostaną zabiegi, tym skuteczniejszy będzie cały proces terapii oraz znacznie zminimalizuje to ryzyko wystąpienia powikłań. Na wizycie wspólnie z fizjoterapeutą ustalany jest plan działania, ponieważ nie wszystkie techniki terapeutyczne można stosować od razu, należy dobierać je adekwatnie do stanu pacjenta.

Pierwsze ćwiczenia można zacząć wykonywać już w pierwszej dobie po operacji. Są to zazwyczaj ćwiczenia oddechowe oraz delikatny ruch, które mają na celu zapobieganie powikłaniom, takim jak np. obrzęk limfatyczny czy przykurcze mięśni. Nie wykonujemy żadnych mocnych ćwiczeń, tylko delikatne a jeżeli coś boli to tylko do granicy bólu. Warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który przeprowadzi odpowiedni instruktaż, aby uniknąć zbytniego obciążania organizmu w początkowym okresie po zabiegu.
Na pierwszą wizytę warto wziąć ze sobą wypis ze szpitala, aby fizjoterapeuta mógł dokładnie zapoznać się z technikami operacyjnymi i w związku z tym zaplanować odpowiednio terapię. Poza tym, aby czuć się bardziej komfortowo już podczas samej terapii, można zabrać ręcznik albo kocyk do okrycia się.
Na pierwszej wizycie rehabilitacji onkologicznej fizjoterapeuta zbiera szczegółowy wywiad, pytając o przebieg leczenia oraz występujące dolegliwości współistniejące. Podczas takiej wizyty oceniany jest również zakres ruchomości stawów ramiennych, klatki piersiowej oraz wygląd i funkcjonalność samych blizn pozabiegowych. Często zbierane są ponadto kontrolne pomiary obwodów obu kończyn górnych w celu ustalenia, czy warto wdrożyć również terapię przeciwobrzękową bądź profilaktycznie zaopatrzyć kończynę w produkt kompresyjny. Wszystkie te elementy są niezwykle ważne w celu doboru jak najbardziej dopasowanej indywidualnie terapii. Plan działania ustalany jest wspólnie z pacjentem.
Na czas radioterapii zwykle odstępujemy tymczasowo od prowadzenia rehabilitacji. Tkanki są często podrażnione, więc dodatkowa praca na nich mogłaby powodować większy dyskomfort. Zalecamy natomiast samodzielne wykonywanie ćwiczeń w domu aby utrzymać pełny zakres ruchu w stawach oraz elastyczność tkanek. Po zakończonej radioterapii zwykle czekamy ok. 1-2 tygodnie do wyciszenia się tkanek i ustąpienia odczynu popromiennego i wtedy wracamy do dotychczasowych działań.
Masaż piersi należy wykonywać od 2 do 5 razy dziennie, już od pierwszej doby po operacji. Istotne jest by podczas jego wykonywania nie odczuwać bólu, siła nacisku powinna być dobrana z wyczuciem. Należy ponadto uważać na obecny ewentualnie dren bądź szwy. Masaż wykonujemy ręką przeciwną do strony operowanej. Opiera się on na 3 głównych ruchach. Jako pierwsze wykonujemy ściągnięcie piersi do dołu, od obojczyka do żeber. Kolejny ruch to kierowanie piersi od strony pachy w kierunku mostka. Na koniec wykonujemy tzw. “pajączki” czyli delikatne chodzenie opuszkami palców dookoła piersi, zarówno w lewą jak i w prawą stronę. Każdy z tych 3 typów ruchów powtarzany jest 5 razy.
Masaż blizny to jedna z form autoterapii, którą pacjent może samodzielnie wykonywać w domu, przyczyniając się tym samym do poprawy i utrwalenia efektów leczenia. Nie należy jednak rozpoczynać tego na własną rękę,  ponieważ tak jak każda z blizn jest inna, tak i techniki służące do ich opracowywania powinny być indywidualnie dobierane do potrzeb pacjenta. Warto zatem poprosić swojego fizjoterapeutę o wskazówki dotyczące autoterapii oraz dobór odpowiednich technik pracy, aby nie tylko uzyskać jak najlepsze efekty, ale i nie zrobić sobie krzywdy.
Wszystko zależne jest od rodzaju operacji oraz zaleceń chirurga, który wykonał zabieg. Przeciwskazanie do unoszenia rąk powyżej poziomu w początkowym okresie dotyczy rekonstrukcji piersi techniką podmięśniową. Należy tu postępować zgodnie z zaleceniem chirurga. W przypadku mastektomii oraz rekonstrukcji piersi techniką prepektoralną należy od pierwszego dnia próbować unoszenia rąk do góry. Robimy to oczywiście z wyczuciem, nie szarpiąc na siłę oraz pilnując by dreny pooperacyjne nie uległy wyciągnięciu. W początkowym okresie zwracamy również uwagę na bliznę by jej nadmiernie nie rozciągać w poprzek. W tym celu przytrzymujemy bliznę przeciwległą dłonią. W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych czy uczucia ciągnięcia pod pachą lub w okolicy blizny na piersi należy skontaktować się z lekarzem chirurgiem oraz fizjoterapeutą.
Chłonka po operacji piersi zbiera się przede wszystkim w pozostałych przestrzeniach po usunięciu węzłów chłonnych oraz tkanek ich otaczających, w tzw. loży. Wypełnienie takiej przestrzeni skutkuje najczęściej wytworzeniem się “poduszeczki” pod pachą, która zwykle sprawia dyskomfort wielu pacjentom. Ponadto zbieranie się chłonki dotyczy całego kwadrantu ciała, przynależnego do usuniętych węzłów chłonnych – klatki piersiowej, piersi i boku tułowia.
Obrzęk limfatyczny towarzyszący usunięciu piersi nie musi pojawić się od razu po operacji. Może to nastąpić nawet w większym odstępie czasowym, np. po kilku latach. Zazwyczaj działa jakiś czynnik wyzwalający, np. uraz kończyny, cięższa infekcja, użądlenie owada bądź przebyta radioterapia, ale zdarzają się też obrzęki bez wyraźnej przyczyny. Skóra staje się bardziej napięta i błyszcząca. Kończyna stopniowo zaczyna zwiększać swoje obwody względem drugiej strony. W obrębie dłoni kostki i ścięgna mogą stawać się co raz mniej widoczne. Nie da się przewidzieć tempa w jakim obrzęk będzie się rozwijał, jest to kwestia bardzo indywidualna. Dlatego warto zgłaszać się do specjalisty w momencie, gdy zauważamy już pierwsze niepokojące objawy. 
Przyjmowanie wszelkiego rodzaju środków farmakologicznych powinno być zawsze konsultowane z lekarzem. Należy wziąć też pod uwagę, że większość tego typu środków ma działanie odwadniające i ma zastosowanie w przypadku obrzęków kardiogennych a nie limfatycznych. Obrzęk limfatyczny składa się również z białka, na które leki odwadniające nie działają. Przyjmowanie leków odwadniających w przypadku obrzęku limfatycznego może doprowadzić do zagęszczenia się składowej białkowej obrzęku, w związku z czym obrzęk stanie się twardszy i tym samym trudniejszy w prowadzeniu terapii.

Usunięcie raka piersi to zabieg, który – nawet przeprowadzony bez powikłań – może skutkować ograniczeniem zakresu ruchomości stawów ramiennych i klatki piersiowej, wynikającym z obecności blizn pooperacyjnych oraz przykurczów mięśni. Dlatego kluczowe jest rozpoczęcie odpowiedniej rehabilitacji w celu powrotu do pełnej sprawności.

W przypadku mastektomii podnoszenie rąk można wykonywać już od pierwszej doby po operacji. Podobne działanie jest możliwe w przypadku rekonstrukcji implantem namięśniowo (prepektoralnie). Istotne jest, aby wykonywać to tylko do granicy bólu, bez ciągnięcia na siłę. W pierwszych tygodniach zakres ruchomości może być znacznie ograniczony. Przy usprawnianiu pooperacyjnym szczególną uwagę należy zwrócić na przypadki rekonstrukcji implantem wykonywane podmięśniowo (subpektoralnie) bądź rekonstrukcje odroczone tkankami własnymi. Po takich zabiegach należy unikać ruchów wznosu kończyny powyżej 90 stopni przez miesiąc oraz stosować się do wskazań lekarza chirurga.

Stan taki może wynikać z nagromadzonego obrzęku limfatycznego. Podczas operacji zwykle mamy do czynienia z ingerencją w węzły chłonne. Jeśli zostały częściowo bądź całkowicie usunięte tendencja do puchnięcia wystąpi. Limfa nie będzie w wystarczającej ilości przekazywana z obszaru kończyny dalej, do klatki piersiowej i brzucha. W związku z tym może dojść do lokalnego zastoju. W takiej sytuacji należy niezwłocznie udać się do fizjoterapeuty w celu wdrożenia terapii przeciwobrzękowej.

Obrzęk ręki po zabiegu mastektomii jest efektem zazwyczaj obecnej podczas takiej operacji ingerencji w węzły chłonne. Przy radykalnej limfadenektomii, czyli usunięciu wszystkich węzłów chłonnych, znacznie bardziej wzrasta ryzyko wystąpienia takiego obrzęku. Chłonka krążąca naturalnie w obrębie kończyny jest odbierana z niej przez węzły i przekazywana dalej, natomiast w przypadku ich braku dochodzi do zastoju. Aby zredukować taki obrzęk konieczne jest wdrożenie terapii przeciwobrzękowej a następnie noszenie rękawa kompresyjnego lub rękawa z rękawiczką.

Obrzęk ręki związany z rakiem piersi wynika z ingerencji w układ limfatyczny podczas operacji. Zwykle konieczne jest usunięcie węzłów wartowniczych bądź limfadenektomia. Obrzęk taki może wystąpić zaraz po zabiegu bądź nawet w długim od niego odstępie czasowym, jak np. kilkanaście lat. Zdarza się, że może też nie pojawić się wcale. Jest to kwestia bardzo indywidualna. Ponadto nie jest możliwe przewidzenie szybkości z jaką obrzęk taki będzie narastał. Warto zatem zgłaszać się do specjalisty w momencie, gdy zauważamy już pierwsze niepokojące objawy. Zaleca się noszenie rękawa kompresyjnego profilaktycznie aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia obrzęku a jeśli obrzęk wystąpi to należy wdrożyć kompleksową terapią przeciwobrzękową – z drenażem limfatycznym i bandażowaniem.

Call Now ButtonZadzwoń teraz