OBRZĘK TWARZY

W przypadku nowotworów głowy i szyi obserwuje się rozwój metod chirurgicznych, które są coraz bardziej precyzyjne i zapewniają pacjentom przeżycie, ale z drugiej strony są to często zabiegi bardzo okaleczające. Dotyczy to raka jamy ustnej, warg, języka, raka krtani, raka ślinianki, żuchwy, raka ucha. Duża ingerencja w tkanki jest przyczyną wielu zmian strukturalnych oraz funkcjonalnych. Pozostaje wiele blizn, zrostów oraz ubytków tkankowych, które zniekształcają wygląd jak również utrudniają przełykanie, wymowę, mimikę twarzy.

Obrzęki twarzy, szyi, głowy po leczeniu raka

Częstym powikłaniem leczenia nowotworów w obrębie głowy, np. raka ślinianek jest obrzęk twarzy, obrzęk podbródka i obrzęk szyi. Wynika on z ingerencji chirurgicznej. Resekcja tkanek uszkadza delikatne naczynia limfatyczne, zamykając tym drogi odpływu chłonki. W miejscu operowanym powstaje blizna, często nieprzesuwalna z powodu ubytku tkanki mięśniowej i tłuszczowej. Dodatkowo usunięcie węzłów chłonnych (limfadenektomia) powoduje blokadę w przepływie limfy do węzłów chłonnych.

Czynnikiem uszkadzającym naczynia limfatyczne jest też radioterapia. Przyczynia się ona do odczynu zapalnego, poparzenia na większym obszarze, powoduje zwłóknienia tkanek, skóry i naczyń limfatycznych a tym samym predysponuje do obrzęku.

Jak wygląda obrzęk twarzy

Utrudnienie w odpływie chłonki powoduje opuchnięcie rejonu szyi, podbródka, twarzy, głowy. Spuchnięte są też często powieki, usta, powiększone policzki.   Pacjent i jego najbliżsi zauważają te zmiany wyglądzie. Po uciśnięciu palcem często pozostaje dołek. U wielu osób w miejscu zabiegu powstaje nieregularna blizna, wciągnięcie tkanek, nierówność, widoczna jest asymetria twarzy. To dodatkowo blokuje odpływ chłonki a jednocześnie jest przyczyną złego samopoczucia ze względów estetycznych.

Niektórzy pacjenci cierpią też z powodu dolegliwości takich jak ból, pieczenie, uczucie rozpierania tkanek.

Profilaktyka obrzęków twarzy i głowy po nowotworze

Po przebytej operacji z powodu nowotworu ślinianki, krtani, gardła, itp. ważne by rozpocząć działania przeciwdziałające rozwojowi obrzęku. Należą do nich:

• Terapia blizn po operacji, czyli odpowiedni ich masaż, mobilizacja – najlepiej pod kierunkiem terapeuty, który specjalizuje się w bliznach
• Ćwiczenia fizyczne – prawidłowa ruchomość odcinka szyjnego kręgosłupa, głowy, stawów żuchwowo-skroniowych, praca mięśni twarzy sprzyja regeneracji układu limfatycznego
• Automasaż/autodrenaż – wykonywany samodzielnie w domu
• Manualny drenaż limfatyczny – wykonywany przez odpowiedniego fizjoterapeutę.

Jak leczyć obrzęk twarzy i szyi?

Jeśli dojdzie do powstania obrzęku chłonnego w okolicy twarzy, szyi, głowy, podbródka należy zgłosić się do lekarza w celu wykonania badań i wykluczenia przerzutów. Jest to ważne by ocenić, czy powstały obrzęk to powikłanie przebytego leczenia onkologicznego czy nowego procesu nowotworowego. W tej drugiej sytuacji nieodzownie należy rozpocząć leczenie.

U większości osób obrzęk to wynik odbytego leczenia. Z takim obrzękiem pracujemy. W gabinecie Evital zajmujemy się kompleksową terapią przeciwobrzękową. Wdrożenie zasad tej terapii jest kluczowe w leczeniu obrzęków głowy oraz obrzęków twarzy.

Jakie są elementy leczenia obrzęku twarzy czy głowy?

• Terapia blizn – kluczowa, ponieważ wiodącym elementem leczenia nowotworów okolicy głowy jest zabieg operacyjny. Często chirurg usuwa dużą część tkanek miękkich – mięśni, tkanki tłuszczowej, fragment kości lub organu. Jest tu duży ubytek tkankowy, powstaje zagłębienie, deformacja. Włączamy odpowiednią terapię blizn, pracujemy nad elastycznością tego miejsca, poprawiając jego elastyczność, przesuwalność a przez to estetykę.

Nieruchoma, przyrośnięta blizna to często przyczyna obrzęku. Po operacji, po usunięciu węzłów chłonnych układ limfatyczny musi się odbudować, zregenerować, muszą często powstać nowe drogi limfatyczne. Gdy blizna jest ruchoma i elastyczna istnieją dobre warunki do odpływu chłonki.

Terapia blizny jest dopasowana do etapu jej gojenia. Inaczej wygląda we wczesnym okresie pooperacyjnym a inaczej gdy blizna jest już dobrze zagojona. Dobry fizjoterapeuta dobierze odpowiednio techniki i chwyty.

• Manualny drenaż limfatyczny, czasem zwany ręczny drenaż chłonny – stymuluje układ chłonny do pracy. Rozpoczyna się opracowaniem ujść układu limfatycznego do układu żylnego w okolicy kątów żylnych (nadobojczykowo). Jest to miejsce zwane Terminus. Ponadto aktywujemy węzły chłonne nadobojczykowe, szyjne, zamałżowinowe, przyuszne, potyliczne, przykręgowe po to by aktywnie przyjmowały chłonkę.

Następnie wszystkie chwyty wykonujemy z zachowaniem kierunku spływu do istniejących węzłów chłonnych. Są to ruchy bardzo delikatne, niebolesne, ponieważ tylko taka praca stymuluje układ limfatyczny do pracy.

• Ćwiczenia – zalecamy wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Są to ruchy głową i szyją by wspomóc odpływ chłonki przez pompę mięśniową

i stawową. Mają charakter ćwiczeń wzmacniających oraz rozciągających.

• Kompresja – wyroby uciskowe na głowę, okolicę twarzy, podbródka, szyję. Ze względu na uciążliwość noszenia nie stosujemy od razu, ale jeśli obrzęk nie ustępuje oraz ma tendencję do włóknienia zalecamy.
• Kinesiology taping – taping wspomaga odpływ chłonki, jest delikatniejszą wersją kompresji/bandażowania. Istnieje tylko ryzyko podrażnień, ze względu na to, że skóra twarzy i szyi jest delikatna, szczególnie gdy była poddana radioterapii. Nie u wszystkich pacjentów można go więc stosować.

Obrzęk twarzy lub obrzęk głowy, szyi to częste powikłanie wśród pacjentów z nowotworami. Bardzo ważna jest świadomość personelu medycznego by odpowiednio pokierować pacjenta z takim obrzękiem. Obrzęki limfatyczne należy poddawać dedykowanej terapii, która powoduje redukcję. Drenaż limfatyczny ma zastosowanie zarówno w profilaktyce jak i w leczeniu obrzęku, odpowiednio tylko go modyfikujemy, zależnie od okolicy oraz etapu leczenia pacjenta. Generalnie są to techniki bezbolesne dla pacjenta, delikatne a jednocześnie skuteczne!

Zapraszamy do Evital Rehabilitacja. Ewa Włodarczyk 😊